تومور استخوانی ژانت سل

شکل ۱- سی تی اسکن بیمار مبتلا به تومور ژانت سل در قسمت پاأینی استخوان ران.

تعریف

یکی از تومورهای خوش خیم اما مهاجم استخوانی است . خوش خیم به این معنا که تقریبا هرگز متاستاز نمیدهد یعنی از مکان اولیه خود به سایر ارگانهای بدن پخش نمیشود. مهاجم به این معنی است که تمایل به عود دارد و ریشه کنی آن سخت است.

علائم بیماری چیست؟

این بیماری بین ۲۰ تا ۴۵ سالگی شایع است و در زنان کمی شایتر از مردان است. مانند بیشتر تومورهای استخوانی درد علامتی است که بیمار را به نزد پزشک میکشاند. این تومور در اطراف زانو بیشترین شیوع را دارد. در نزدیک مچ دست و نزدیک مفصل شانه نیز شایع است. در قسمت های دیگر اسکلت کمتر دیده میشود.

تشخیص

رادیوگرافی ساده ، سی تی اسکن، ام آر آی، اسکن هسته ای، و در نهایت نمونه برداری از استخوان مبتلا ابزارهای ما برای تشخیص هستند.

شکل ۲_- رادیوگرافی ساده و ام آر آی بیمار مبتلا به تومور ژانت سل. بر گرفته از کتاب Diagnostic Pathology.

درمان

درمان اصلی این بیماری جراحی است. بدلیل خوش خیم بودن شیمی درمانی توصیه نمی شود، ضمنا شیمی درمانی در این بیماری خیلی موثر نیست. پرتو درمانی بدلایلی که برای شیمی درمانی گفته شد کاربردی ندارد. بعد از انجام جراحی خالی کردن حفره تومور، از بعضی مواد موضعی مثل فنل یا نیتروژن مایع و غیره برای از بین بردن سلولهای توموری احتمالی باقی مانده در محل استفاده میشود. در نهایت حفره باقی مانده بوسیله سیمان استخوان یا پیوند استخوان پر میشود. عود این روش حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است. در صورت عود ابتدا نمونه برداری صورت میگیرد تا از خوشخیم باقی ماندن تومور اطمینان حاصل شود. سپس اقدام به  انجام عمل جراحی  مانند آنچه برای تومور بدون عود انجام شده بود میشود.  در صورت عود  نیازی به شیمی درمانی نیست.

عوارض

بدلیل مجاورت این تومور به غضروف مفصل آرتروز زودرس از عوارض این بیماری است که حتی با درمان به موقع هم ممکن است در درصد کمی از بیماران نتوان از آن جلوگیری کرد. در درصد ناچیزی از بیماران سلولهای این تومور ممکن است به ریه گسترش یابد که به ندرت لازم است کانون آلوده را با جراحی از ریه خارج کرد. این اتفاق بسیار نادر است. در صورت عودهای تکراری احتمال مهاجرت سلول های این تومور به ریه بیشتر میشود.

تبدیل شدن به بدخیمی

این تومور بندرت بدخیم میشود. احتمال بدخیم شدن بیشتر از همه زمانی است که تومور بدلایلی تحت پرتو درمانی قرار بگیرد. در اینصورت حدود ۵ تا ۸ سال پس از انجام پرتو درمانی تومور ژانت سل به توموری بدخیم تغییر ماهیت میدهد.  بدخیم شدن تومور ژانت سل بدون انجام پرتو درمانی بسیار نادر است. در صورت بدخیم شدن این تومور باید با آن مانند یک تومور بدخیم رفتار کرد. بدین ترتیب که پس از انجام نمونه برداری و تاءید بدخیم شدن، باید قسمت بیمار استخوان را بطور کامل و در صورت امکان با حاشیه ای از بافت سالم اطراف برداشت. بیمار به شیمی درمانی هم نیاز خواهد داشت.