بیماری اسلیپ یا لغزش اپیفیز سر فمور(SCFE)

 تعریف: اسلیپ یا لغزش اپیفیز سر فمور (SCFE) وضعیتی از مفصل فمور(هیپ) است که در نوجوانان و کودکانی که هنوز در حال رشد هستند رخ می دهد. به دلایلی که به خوبی درک نمی شود، قسمت توپی سر ران  بر روی گردن استخوان در جهت پشت حرکت میکند. این وضعیت باعث درد، محدودیت حرکت، لنگش و بی ثباتی در مفصل ران آسیب دیده می شود. این حالت معمولا در طول زمان به تدریجپ یشرفت میکند و در پسران رایج تر از دختران است.

آناتومی

مفصل لگن یک مفصل توپی و کاسه است. کاسه توسط استابولوم تشکیل شده است که بخشی از استخوان لگن بزرگ است. قسمت توپی سر فموراست که انتهای فوقانی استخوان ران  است.

مانند دیگر استخوان های طویل در بدن، استخوان ران از مرکز به خارج رشد نمی کند. در عوض، رشد در هر انتهای استخوان در اطراف ناحیه ای از غضروف در حال رشد به نام صفحه رشد (فیز) رخ می دهد.

صفحات رشد بین قسمت گسترده ای از شافت استخوان (متافیز) و انتهای استخوان (اپیفیز) قرار دارند. اپیفیز در انتهای فوقانی ران، مرکز رشدی است که در نهایت سر فمورا را تشکیل میدهد.

توصیف

اسلیپ (SCFE) شایعترین اختلال  مفصل ران در نوجوانان است. در SCFE، اپیفیز، یا سر  استخوان ران ، به پایین و عقب نسبت به گردن استخوان جابجا میشود. SCFE معمولا در دوره های رشد سریع، بلافاصله پس از شروع بلوغ، ایجاد میشود. در پسران، این امر معمولا بین سنین ۱۲ تا ۱۶ سالگی اتفاق می افتد؛ در دختران بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی بیشتر دیده میشود.

در بعضی مواقع  اسلیپ بصورت ناگهانی پس از یک سقوط یا ترومای جزئی اتفاق می افتد. با این حال، اغلب اوقات این وضعیت به تدریج طی چند هفته یا چند ماه، بدون سابقه ضربه قبلی ایجاد می شود.

اسلیپ اغلب بر اساس این که آیا بیمار قادر به تحمل وزن در لگن آسیب دیده است بدو نوع  توصیف می شود. دانستن نوع اسلیپ به پزشک شما کمک خواهد کرد که نوع درمان را تعیین کند.

انواع اسلیپ  عبارتند از:

• اسلیپ پایدار. در اسلیپ پایدار، بیمار قادر به راه رفتن یا تحمل وزن بر روی لگن آسیب دیده، با یا بدون عصا می باشد. اکثر بیماران اسلیپ از نوع پایدار هستند.

• SCFE ناپایدار. این لغزش شدیدتر است. بیمار نمیتواند حتی با عصا راه برود یا وزنش را تحمل کند. اسلیپ ناپایدارنیاز به درمان فوری دارد. عوارض ناشی از اسلیپ در بیماران مبتلا به لغزشهای ناپایدار رایجتر است.

اسلیپ  معمولا تنها در یک طرف رخ می دهد؛ با این حال، در ۴۰ درصد از بیماران (به ویژه کسانی که سن کمتر از ۱۰ سال دارند) اسلیپ در طرف مقابل ، معمولا در عرض ۱۸ ماه رخ می دهد.

علت

علت اسلیپ مشخص نیست. این بیماری در شرایط  رشد احتمال بروز بیشتری داشته و در پسران بیشتر از دختران شایع است.

عوامل خطرساز که سبب افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می شوند عبارتند از:

• وزن بیش از حد و یا چاقی – بیشتر بیماران وزن بیشتری از همسن و سال های خود دارند.

• تاریخچه خانواده از اسلیپ

• یک اختلال غدد درون ریز یا متابولیک مانند پرکاری تیروئید – این احتمال بیشتر به عنوان یک عامل برای بیماران مسن تر یا جوانتر از محدوده معمول سنی بیماری اسلیپ (۱۰ تا ۱۶ سال)  می باشد

علائم

علائم اسلیپ بسته به شدت بیماری متفاوت است.

بیمار با اسلیپ خفیف یا پایدار معمولا چندین هفته یا چند ماه درد متناوب در کشاله ران، لگن، زانو و یا ران دارد. این درد معمولا با فعالیت بدتر می شود. بیمار ممکن است بعد از یک دوره فعالیت با لنگش، قدم بزند یا بدود.

دراسلیپ شدید یا ناپایدار، علائم ممکنست شامل:

• شروع ناگهانی درد، اغلب پس از سقوط یا آسیب

• ناتوانی در قدم زدن یا تحمل وزن در پای آسیب دیده

• چرخش بیرونی (چرخش خارجی) پای آسیب دیده

• اختلاف در طول پا- ممکن است پای آسیب دیده کوتاه تر از پای مخالف ظاهر شود

معاینه دکتر

برای رسیدن به بهترین نتیجه، مهم است که در اسرع وقت اسلیپ تشخیص داده شود. بدون تشخیص زودرس و درمان مناسب اسلیپ می تواند به عوارض بالقوه جدی، از جمله آرتروز دردناک در مفصل لگن منجر شود.

معاینه فیزیکی
در طول معاینه، پزشک شما درباره سلامت عمومی و وضعیت پزشکی فرزندتان سوال خواهد کرد. سپس او درباره علائم فرزندتان صحبت خواهد کرد و از شروع علائم سوال خواهد شد.

در حالی که کودک شما دراز کشیده است، پزشک یک بررسی دقیق از لگن و پای آسیب دیده انجام می دهد، به دنبال:

• درد با شدت حرکت

• محدوده کم حرکت در لگن – به خصوص چرخش داخلی محدود

• محافظت عضلانی غیر ارادی و اسپاسم عضلانی

دکتر شما همچنین راه رفتن کودک شما را (نحوه پیاده روی) را مشاهده خواهد کرد. یک کودک مبتلا به اسلیپ ممکن است بلنگد و یا راه رفتن غیرطبیعی داشته باشد.

رادیوگرافی ساده
این نوع مطالعه تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را فراهم می کند. دکتر شما از چندین زاویه از باسن، لگن و ران از طریق اشعه ایکس برای کمک به تایید تشخیص استفاده می کند (شکل ۱).

در یک بیمار مبتلا به اسلیپ، یک رادیوگرافی ساده نشان می دهد که سر استخوان ظاهرا از گردن استخوان جدا شده است.

درمان

درمان اسلیپ شامل عمل جراحی  است. هدف از درمان جلوگیری از لغزش بیشتر سر جابجا شده ران است. این امر همیشه از طریق جراحی انجام می شود(شکل ۲).

شکل ۱

شکل ۲- رادیوگرافی رخ لگن

شکل ۲- رادیوگرافی لترال هیپ

تشخیص زودهنگام اسلیپ بهترین شانس تثبیت لگن و اجتناب از عوارض را فراهم می کند. این مشکل هنگامی که به موقع و مناسب درمان شود، انتظار می رود که عملکرد بلند مدت لگن بسیار خوب باشد.

هنگامی که اسلیپ تأیید شود، فرزند شما اجازه نخواهد داشت وزن خود را روی پای آسیب مبتلا قرار دهد و احتمالا در بیمارستان بستری خواهد شد. در بیشتر موارد، عمل جراحی در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت انجام می شود. بیماران عزیز توجه داشته باشند که عمل جراحی این بیماران هرچند بهتر است زودتر انجام شود اما اورژانسی نیست.

روش ها

روش جراحی که پزشک شما توصیه می کند به شدت لغزش بستگی دارد. روش های درمان SCFE عبارتند از:

ثابت کردن با پیچ(شکل ۲). این روش اغلب برای بیماران مبتلا به اسلیپ پایدار یا خفیف استفاده می شود. پزشک یک برش کوچک را در نزدیکی لگن انجام می دهد، سپس یک پیچ فلزی در سراسر صفحه رشد قرار می دهد تا موقعیت سر ران را حفظ کند و مانع از لغزش بیشتر شود. با گذشت زمان، صفحه رشد بسته خواهد شد، یا فیوز می شود. هنگامی که صفحه رشد بسته می شود، لغزش بیشتری رخ نمی دهد.

جا اندازی باز . در بیماران مبتلا به اسلیپ ناپایدار، پزشک ممکن است ابتدا یک برش باز در لگن ایجاد کند، سپس به آرامی سر استخوان ران را به موقعیت آناتومیک عادی خود تغییر دهد. سپس دکتر یک یا دو پیچ فلزی را برای نگهداشتن استخوان در جای خود قرار می دهد تا صفحه رشدبسته شود. این یک روش جراحی گسترده تر است و نیاز به زمان بهبودی بیشتری دارد.

ثابت کردن با پیچ در مفصل ران مقابل . برخی از بیماران در معرض خطر بیشتری برای اسلیپ در طرف مقابل هستند. اگر این مورد در مورد فرزند شما باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که بطور همزمان یک پیچ را به داخل لگن آسیب ندیده اضافه کند تا خطر اسلیپ را کاهش دهد. پزشک شما با شما درباره اینکه آیا این مناسب برای کودک شما است، صحبت خواهد کرد.

عوارض جانبی

اگرچه تشخیص زودهنگام و درمان مناسب اسلیپ به کاهش احتمال عوارض کمک می کند، اما برخی از بیماران هنوز مشکلاتی را تجربه می کنند.

شایعترین عوارض ناشی از اسلیپ عبارتند از: سیاه شدن سر استخوان ران( نکروز آواسکولر یا  Avascular necrosis) و کندرولیز.

نکروز آواسکولر

در موارد شدید، اسلیپ موجب کاهش خون رسانی به سر ران می شود. این می تواند منجر به فروپاشی تدریجی و بسیار دردناک استخوان شود – یک بیماری که به نام  نکروز آواسکولر(Avascular necrosis (AVN یا استئونکروز نامیده می شود.

هنگامی که استخوان شکسته می شود، غضروف مفصلی که استخوان را پوشش می دهد نیز سقوط می کند. بدون این غضروف صاف، استخوان به  استخوان دیگر ساییده شده و منجر به آرتریت دردناک مفصل می شود. برای برخی از بیماران مبتال به AVN، ممکن است جراحی بیشتری برای بازسازی لگن انجام شود.

AVN بیشتر در بیماران مبتلا به اسلیپ ناپایدار رخ می دهد. از آنجائیکه شواهدی  AVN ممکن است   در ۱۲ ماه اول پس از جراحی  در رادیوگرافی دیده شود، بیمار در طول این دوره با اشعه ایکس کنترل می شود.

کندرولیز (chondrolysis)

کندرولیز یک عارضه نادر اما جدی اسلیپ است. در کندرولیز، غضروف مفصلی بر روی سطح مفصل لگن، بسیار سریع خراب  می شود و منجر به درد، تغییر شکل و از دست دادن دائمی حرکت در لگن آسیب دیده می شود.

اگر چه علت این بیماری هنوز به طور کامل توسط پزشکان درک نشده است، اعتقاد بر این است که کندرولیز ممکن است از التهاب در مفصل لگن حاصل شود.

درمان فیزیوتراپی تهاجمی و داروهای ضد التهابی ممکن است برای بیماران مبتلا به کندرولیز تجویز شود. با گذشت زمان، ممکن است بازگشت تدریجی حرکت در لگن وجود داشته باشد.

توان بخشی

تحمل وزن

پس از جراحی، کودک شما برای چندین هفته باید از عصا استفاده کند. دکتر به شما دستورالعمل های خاصی  برای زمانی که تحمل وزن بطور کامل می تواند شروع شود، می دهد. برای جلوگیری از آسیب بیشتر، مهم است که به دقت دستورالعمل های دکتر خود را دنبال کنید.

فیزیوتراپی

یک متخصص فیزیوتراپی تمرینات خاصی را برای کمک به تقویت عضلات لگن و پا و بهبود محدوده حرکتی فراهم می کند.

ورزش و فعالیت های دیگر

برای یک دوره زمانی پس از عمل، کودک شما از شرکت در ورزش و فعالیت های شدید محدود خواهد شد. این به کم کردن شانس عوارض کمک می کند و بهبودی را به انجام می رساند. دکتر شما به شما می گوید چه زمانی فرزند شما می تواند فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرد.

پیگیری مراقبت

فرزند شما به مدت ۱۸ تا ۲۴ ماه پس از جراحی برای معاینات بعدی نزد دکتر بازمی گردد. این بازدیدها هر ۳ تا ۴ ماه میتوانند شامل رادیوگرافی باشند تا اطمینان حاصل شود که صفحه رشد بسته شده است و هیچ عوارضی ایجاد نشده است. ممکن است برای تشخیص سریعتر نکروز آواسکولر پزشک شما درخواست ام آر آی بنماید. این حالت درصورتیکه پیچ بکار رفته در هنگام عمل جراحی از نوعی باشد که باعث اختلال در تصاویر ام آر آی نشود روش مناسب برای تشخیص سریع نکروز آواسکولر است.

بسته به سن بیمار و سایر عوامل، یک رویکرد تیمی که متخصص اطفال، متخصص غدد درون ریز و یا متخصص تغذیه را شامل می شود، در مراقبت های جامع در بلندمدت ضروری است.