PRP یا پلاسمای غنی شده با پلاکت

در طی چند سال گذشته، مطالب زیادی در مورد آماده سازی  (PRP) و اثربخشی بالقوه آن در درمان صدمات نوشته شده است.

بسیاری از ورزشکاران معروف – تیگر وودز، ستاره تنیس رافائل نادال و چندین نفر دیگر – PRP را برای مشکلات مختلفی مانند پیچ خوردگیهای زانو  و آسیب های مزمن تاندونی دریافت کرده اند. این نوع بیماریها معمولا با داروها، فیزیوتراپی یا حتی جراحی درمان می شوند. بعضی از ورزشکاران  بازگشت سریعتر خود بورزش را به PRP مرتبط میدانند.

با وجودی که PRP تبلیغ گسترده ای دریافت کرده است، هنوز در مورد آن سؤال های زیادی وجود دارد، از قبیل:

• دقیقا پلاسما غنی از پلاکت چیست؟

• چگونه کار می کند؟

• چه بیماریهایی با PRP درمان می شود؟

• آیا درمان PRP موثر است؟

پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) چیست؟

گرچه خون عمدتا مایع است (به نام پلاسما)، اما همچنین حاوی اجزای جامد  (سلول های قرمز، سلول های سفید و پلاکت ها) میباشد.  پلاکت ها به خاطر اهمیت آنها در لخته شدن خون شناخته شده اند. با این حال، پلاکتها حاوی صدها پروتئین هستند که به نام فاکتور رشد شناخته میشوند و در بهبود زخم ها بسیار مهم هستند.

PRP همان پلاسما است که دارای  پلاکت های بیشتر از آنچه که معمولا در خون یافت می شود است. غلظت پلاکتها – و به این ترتیب غلظت عوامل رشد – می تواند ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر (یا غنی تر) از حد معمول باشد.

برای تهیه آماده سازی PRP، خون ابتدا باید از یک بیمار گرفته شود. پلاکتها از دیگر سلولهای خونی جدا شده و غلظت آنها در طول فرایندی به نام سانتریفوژ افزایش  یابد. سپس پلاکتهای غلیظ شده  با خون باقی مانده ترکیب میشوند.

چگونه PRP کار می کند؟

اگر چه دقیقا مشخص نیست که چگونه PRP کار می کند، مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که افزایش غلظت فاکتور های رشد در PRP می تواند به طور بالقوه باعث پیشرفت روند بهبودی شوند.

برای سرعت بخشیدن به بهبود، محل آسیب با آماده سازی PRP درمان می شود. این را می توان در یکی از دو روش انجام داد:

• PRP را می توان به دقت  در منطقه آسیب دیده تزریق کرد. برای مثال، در تاندونیت Achilles، یک بیماری که معمولا در دوچرخه سواران و بازیکنان تنیس دیده می شود، تاندون آشیل می تواند متورم، ملتهب و دردناک باشد. مخلوطی از PRP و بیحسی موضعی می تواند به طور مستقیم به این بافت ملتهب تزریق شود. پس از آن درد در ناحیه تزریق ممکن است برای  یک یا دو هفته اول افزایش یابد و ممکن است چند هفته طول بکشد تا بیمار اثر مثبت را تجربه نماید.

• PRP نیز ممکن است برای بهبود زخم پس از جراحی برای برخی از صدمات استفاده شود. به عنوان مثال، یک ورزشکار با تاندون آشیل  کاملا پاره شده ممکن است جراحی را برای ترمیم تاندون انجام دهد. درمان تاندون پاره شده می تواند با بکارگیری PRP  در ناحیه آسیب دیده در طی عمل جراحی بهبود یابد. این کار با آماده سازی PRP به روش خاصی انجام می شود که اجازه می دهد در واقع به بافت های پاره شده دوخته شود.

چه شرایطی با PRP درمان می شود؟ آیا این روش موثر است؟

در حال حاضر تحقیقات انجام شده برای ارزیابی اثربخشی درمان PRP انجام می شود. در این زمان، نتایج این مطالعات بی نتیجه است زیرا اثربخشی PRP در درمان می تواند متفاوت باشد. عوامل موثر بر اثربخشی درمان PRP عبارتند از:

• منطقه ای از  بدن که تحت درمان است

• سلامت کلی بیمار

• آیا آسیب حاد است (مانند سقوط) یا مزمن (آسیب در طی زمان)

آسیب های تاندونی مزمن

با توجه به مطالعات انجام شده در حال حاضر گزارش شده است، PRP در درمان آسیب های مزمن تاندونی، به ویژه آرنج تنیس بازان ، موثر است.

استفاده از PRP برای سایر آسیب های مزمن مزمن مانند تاندونیت  مزمن آشیل یا التهاب تاندون پاتلا در زانو (زانوی ورزشکاران ورزشهای پرشی) امیدوار کننده است. با این حال، در حال حاضر دشوار است ادعا شود که PRP درمان موثر ترس از درمان سنتی این مشکلات باشد.

آسیب های حاد رباط ها و عضلات

بخش عمده ای از تبلیغات برای PRP  در مورد درمان آسیب های ورزشی حاد، از جمله رباط و آسیب های عضلانی بوده است. PRP برای درمان ورزشکاران حرفه ای با آسیب های ورزشی معمولی مانند کشیدگی عضلات همسترینگ در ران و پیچ خوردگیهای زانو مورد استفاده قرار گرفته است. با این وجود هیچ شواهد علمی قطعی وجود ندارد که PRP بتواند باعث بهبود روند بهبودی در این نوع صدمات می شود.

عمل جراحی

اخیرا، PRP در برخی از انواع جراحی برای کمک به بهبودی بافتها مورد استفاده قرار گرفته است. برای اولین بار در نظر گرفته شده بود کهPRP  برای  جراحی ترمیم پارگی عضلات  کاف(روتاتور کاف)  پاره شده مفید است. با این حال، نتایج PRP در این گونه روش های جراحی بسیار کم یا بدون اثر بوده است.

جراحی برای ترمیم یا بازسازی رباط زانو، به ویژه رباط متقاطع قدامی (ACL)، منطقه دیگری است که PRP استفاده شده است. در این زمان، به نظر می رسد که استفاده از PRP در این مورد کمک کمی میکند یا هیچ مزیتی ندارد.

آرتروز زانو

برخی از تحقیقات اولیه برای ارزیابی اثربخشی PRP در درمان زانو آرتریت انجام می شود. هنوز هم خیلی زود تعیین می شود که آیا این فرم درمان موثرتر از روش های فعلی درمان است.

شکستگی ها

PRP به روش بسیار محدودی برای سرعت بخشیدن به بهبودی استخوان های شکسته استفاده شده است. تا کنون هیچ سود قابل توجهی نشان نداده است.

نتیجه

درمان با PRP می تواند وعده داده، با این حال، مطالعات تحقیقاتی در حال حاضر برای حمایت از ادعاهای موجود در رسانه ها وجود ندارد. اگر چه PRP به نظر می رسد در درمان آسیب های تاندونی مزمن در مورد آرنج موثر است، جامعه پزشکی به شواهد علمی بیشتری نیاز دارد تا بتواند تعیین کرد که آیا PRP درمان واقعا موثری در سایر شرایط است یا خیر.

با وجودی که موفقیت درمان PRP همچنان مشکوک است، خطرات ناشی از آن حداقل هستند: درد در محل تزریق ممکن است افزایش یابد، اما بروز سایر مشکلات – عفونت، آسیب بافتی، آسیب های عصبی – به نظر نمی رسد متفاوت از به تزریق کورتیزون مرتبط است.

اگر قصد انجام  PRP را دارید ، حتما واجد شرایط بودن خود را با پزشک معالجتان بررسی کنید.