کیست گانگلیون مچ دست

مقدمه

کیست گانگلیون شایع ترین توده در مچ دست است. آنها سرطانی نیستند و در اکثر موارد بی ضرر هستند. کیست گانگلیون در مکان های مختلف رخ می دهد، اما اغلب در پشت مچ دست بوجود می آید(شکل ۱).

این کیست های پر از مایع می توانند به سرعت ظاهر شوند، ناپدید شوند و  تغییر اندازه دهند. بسیاری از کیست های گانگلیون نیاز به درمان ندارند. با این حال، اگر کیست دردناک باشد، تداخل با عملکرد اندام ایجاد نماید و یا ظاهر غیر قابل قبول داشته باشد، گزینه های مختلف درمان را برای بیمار ارائه میدهیم.

شکل ۱

توصیف بیماری

یک گانگلیون از یک مفصل مانند یک بالون بیرون می زند . گانگلیون از بافتهایی که در اطراف یک مفصل قرار دارند  مانند رباطها، غلاف تاندون، و پرده  مفصل رشد میکند. در داخل بالون مایع غلیظ و لغزنده ، شبیه به مایعی که مفاصل شما را نرم و روان می کند قرار دارد.

کیست گانگلیون می تواند در تعدادی از مفاصل دست و مچ دست، و همچنین مفاصل انتهایی انگشت، و در پایه یک انگشت، ایجاد مشود. آنها در اندازه های مختلف متفاوت هستند و در بسیاری از موارد با افزایش فعالیت مچ دست رشد می کنند. با استراحت، توده به طور معمول کوچکتر می شود.

علت شناسی

مشخص نیست که چه عاملی تشکیل یک گانگلیون را موجب می شود. این کیست ها در میان جوانان بین ۱۵ تا ۴۰ ساله رایج هستند و زنان بیشتر از مردان آسیب می بینند. کیست های گانگلیون در بین ژیمناست ها که بارها و بارها به مچ دست فشار می آورند، رایج هستند.

کیست های گانگلیونی که در مفصل انتهایی یک انگشت ایجاد می شوند، که به عنوان کیست های موسینی(مخاطی) نیز شناخته می شوند، معمولا با آرتروز در مفصل انگشت همراه هستند و در زنان بین ۴۰ تا ۷۰ ساله شایع تر هستند.

یافته های بالینی

بیشتر گانگلیون ها یک توده قابل مشاهده را تشکیل می دهند، با این حال، گانگلیون های کوچکتر می توانند در زیر پوست (گانگلیون های مخفی) پنهان شوند. گرچه بسیاری از گانگلیون ها نشانه های دیگری را تولید نمی کنند، اگر کیست عصبی را که از روی مفصل عبور می کند، فشار دهد، می تواند باعث درد، سوزن سوزن شدن و ضعف عضلانی شود.

کیست های بزرگ، حتی اگر دردناک نیستند، می توانند از نظر ظاهری باعث نگرانی شوند.

بررسی توسط پزشک

تاریخچه پزشکی ومعاینه بالینی

در طول ویزیت اولیه، پزشک شما درباره سابقه و علائم پزشکی شما صحبت خواهد کرد. او ممکن است از شما بپرسد چه مدت گانگلیون را داشته اید، چه تغییری در اندازه آن ایجاد شده  و آیا  دردناک است یا خیر.

برای شناسایی هر گونه حساسیت ممکن است از فشار استفاده شود. از آنجا که یک گانگلیون با مایع پر شده است، شفاف است. پزشک شما ممکن است با استفاده از چراغ قوه و عبور نور از کیست برای دیدن اینکه آیا نور از داخل آن عبور میکند، یا خیر ، به ماهیت کیست بودن توده پی ببرد و  شما را از نگرانی  وجود تومور در آن ناحیه رهایی بخشد.

یافته های تصویربرداری

رادیوگرافی ساده: این تست ها تصاویری روشن از ساختارهای متراکم مانند استخوان ایجاد می کنند. اگر چه اشعه x یک کیست گانگلیونی را نشان نمی دهد، می توان آنها را برای رد کردن شرایط دیگری مانند آرتریت یا تومور استخوانی استفاده کرد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اولتراسوند. این آزمایشات تصویربرداری بافت نرم مانند یک گانگلیون را بهتر نشان میدهد(شکل۲و۳). گاهی اوقات یک MRI یا سونوگرافی برای پیدا کردن یک گانگلیون مخفی که قابل مشاهده نیست یا برای تشخیص کیست از سایر تومورها لازم است.

در توده های سطحی سونوگرافی میتواند کیست را از تومور افتراق دهد و بدلیل ارزانتر بودن آن از ام آر آی، برای این منظور برسی تصویر برداری انتخابی است. بنابراین در بیماری که توده مچ ذست دارد یک سونوگرافیست ماهر میتواند با درخواست و راهنمایی جراح ارتوپد معالج تا حد زیادی کیست را از تومور افتراق دهد و بیمار را از نگرانی درآورد. با این وجود سونوگرافی های زیادی انجام میشوند که برای افتراق کیست از توده کمک نمیکنند و جراح ارتوپد را به اشتباه راهنمایی میکنند. با درنظر گرفتن این واقعیت که متاسفانه شایع هم میباشد  انجام ام آر آی در شرایط کاری ایران مناسبتر از سونوگرافی است.

شکل ۲- ام آر آی بیمار با گانگلیون  دست که برنگ سفید دیده میشود.

شکل ۳- ام آر آی بیمار با گانگلیون مچ دست که برنگ سفید دیده میشود.

درمان

درمان غیر جراحی

درمان اولیه یک کیست گانگلیونی جراحی نیست.

نظارت: از آنجا که گانگلیون سرطانی نیست و ممکن است بتدریج ناپدید شود، اگر علام نداشته باشید، ممکن است پزشک فقط انتظار و تماشا کند تا مطمئن شود تغییرات غیرمعمول رخ نمی دهد.

بیحرکت کردن : فعالیت اغلب سبب افزایش اندازه گانگلیون می شود و همچنین باعث افزایش فشار روی اعصاب می شود. یک مچ بند یا اسپلینت ممکن است نشانه ها را از بین ببرد و باعث کاهش اندازه گانگلیون شود. همانطور که درد کاهش می یابد، پزشک ممکن است تمرینات را برای تقویت مچ دست انجام دهد و دامنه حرکت را بهبود بخشد.

تخلیه کیست:  اگر گانگلیون موجب درد زیادی شود یا شدت فعالیت ها را محدود کند، مایع ممکن است از آن تخلیه شود. این روش آسپیراسیون نامیده می شود. ناحیه اطراف کیست گانگلیون ضد عفونی می شود و کیست با یک سوزن سوراخ می شود تا مایع را بیرون بیاورد. آسپیراسیون اغلب برای از بین بردن گانگلیون ناکافی است زیرا “ریشه” یا اتصال به غلاف مفصلی یا تاندون حذف نشده است. یک گانگلیون می تواند مانند یک علف هرز باشد که اگر ریشه برداشته نشود رشد می کند. در بسیاری از موارد،(حدود نیمی از موارد) کیست گانگلیون پس از یک روش آسپیراسیون بازمی گردد.

روشهای آسپیراسیون اغلب برای گانگلیون ها در بالای مچ دست توصیه می شود. مزیت آسپیراسیون کیست سهولت انجام آن، کم هزینه بودن آن نسبت به جراحی، و عدم ایجاد برش روی پوست بیمار که اکثرا دختران جوان میباشند است(شکل ۴).

برخی از پزشکان پس از تخلیه کیست با سوزن اقدام به تزریق کورتون داخل فضای کیست مینمایند. انجام این تزریق کمکی به بیشتر شدن احتمال بهبود کیست نسبت  تخلیه کیست به تنهایی نمی کند.

در برخی موارد بدنبال وارد شدن ضربه به مچ دست در ناحیه کیست گانگلیون، این کیست بهبود می ایبد. دلیل این رفتار پاره شدن کیست گانگلیون است. در گذشته از این روش برای درمان استفاده میشد به گونه ایکه با ضربه لبه یک کتاب سنگین کیست را میترکاندند. باید توجه داشته باشیم که این روش (مانند تخلیه کیست با سوزن) در نیمی از موارد با برگشت کیست همراه است.

شکل ۴

درمان جراحی

  اگر علائم شما با روش های غیر جراحی تسکین پیدا نکند،یا اگر گانگلیون پس از آسپیراسیون باز گردد، پزشک شما ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.

جراحی شامل حذف کیست و همچنین بخشی از کپسول مفصل یا غلاف تاندون  است که تصور میشود ریشه گانگلیون در آنجا قرار گرفته باشد. حتی پس از برداشتن، احتمال کمی وجود دارد که گانگلیون بر گردد(حدود ۵ درصد).

برش معمولا یک روش سرپایی است و بیماران پس از یک دوره مشاهده در منطقه بهبودی می توانند به خانه بروند. ممکن است مقداری حساسیت، ناراحتی و تورم بعد از جراحی وجود داشته باشد. فعالیت های عادی معمولا ممکن است ۲ تا ۶ هفته پس از جراحی از سر گرفته شود.

باید توجه داشته باشیم که انجام جراحی با روش بیحسی موضعی احتمال موفقیت کمتری از روش بیهوشی عمومی دارد.